Opłaty drogowe

Opłaty drogowe to narzędzie polityki transportowej, służące do regulowania dostępu do infrastruktury drogowej oraz generowania przychodów na jej budowę, utrzymanie i modernizację. Obejmują one różne formy pobierania opłat od użytkowników dróg, takie jak tradycyjne opłaty za przejazd autostradami, winiety czy elektroniczne systemy poboru opłat. Wysokość i zasady naliczania opłat drogowych mają istotny wpływ na funkcjonowanie branży transportowej oraz zachowania transportowe społeczeństwa.

Głównym celem opłat drogowych jest internalizacja kosztów zewnętrznych generowanych przez transport drogowy. Koszty te obejmują m.in. koszty budowy i utrzymania infrastruktury, koszty kongestii, wypadków, zanieczyszczenia powietrza czy hałasu. Poprzez obciążenie użytkowników dróg opłatami proporcjonalnymi do generowanych przez nich kosztów, opłaty drogowe przyczyniają się do bardziej efektywnego i zrównoważonego wykorzystania infrastruktury transportowej.

Systemy opłat drogowych różnią się w zależności od kraju i przyjętych rozwiązań. Tradycyjne opłaty za przejazd autostradami są pobierane na bramkach, gdzie kierowcy uiszczają jednorazową opłatę za pokonanie danego odcinka. Winiety to opłaty czasowe, uprawniające do korzystania z określonej sieci dróg przez dany okres (np. tydzień, miesiąc, rok). Nowoczesne systemy elektronicznego poboru opłat, takie jak wspomniany wcześniej viaTOLL, naliczają opłaty automatycznie na podstawie faktycznego przebiegu trasy i kategorii pojazdu.

Wysokość opłat drogowych zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj drogi, natężenie ruchu, pora dnia, kategoria pojazdu czy normy emisji spalin. W niektórych krajach stosuje się również opłaty uzależnione od pory dnia i poziomu kongestii (tzw. opłaty kongestyjne), aby zachęcić do korzystania z dróg poza godzinami szczytu. Coraz częściej wprowadza się także preferencyjne stawki dla pojazdów o niższej emisji spalin, promując w ten sposób bardziej ekologiczny transport.